0 محصولات
نمایش سبد خرید
خاک ورزی و شخم
خاک ورزی به چه اقداماتی گفته می شود؟ شخم چیست؟ تفاوت این دو اصطلاح در چیست؟ در این مطلب قصد داریم تا این مفاهمیم را با یک‌دیگر بررسی نماییم. با ما همراه باشید.
خاک ورزی
خاک ورزی، عملیات مکانیکی است که به منظور آماده سازی زمین برای کاشت گیاهان انجام میشود؛ زیرا خاک کشاورزی در اثر گذشت زمان سفت شده و برای کاشت باید آن را نرم و هموار نمود، طوری که بستر مناسبی برای کاشت بذر فراهم شود.
به عبارت دیگر عملیات قبل از کاشت را خاک ورزی می‌نامند. وقتی خاک سفت میشود، درخاک لوله های عمیق باریکی (لوله های موئینه) به وجود می آید که رطوبت از این مسیر به سطح خاک آمده و تبخیر میشود. برای جلوگیری از این کار باید چند سانتیمتر از سطح خاک بریده و خرد شود تا این مسیرها قطع شوند.
حفظ رطوبت خاک از اهمیت به سزایی برخوردار است. در حقیقت، در مرحله خاک ورزی با به هم زدن خاک و نرم کردن آن محیط مناسبی برای استقرار و سبز شدن بذر، رشد و گسترش ریشه، فراهم میشود.
در ضمن اگر عملیات خاک ورزی به طور صحیح و در زمان مناسب انجام گیرد، ساختمان خاک بهبود یافته، رطوبت خاک حفظ و نگهداری میشود. همچنین، تهویه خاک به خوبی انجام شده، نفوذپذیری خاک افزایش، علفهای هرز، آفات و بیماریهای گیاهی کاهش خواهد یافت.
عملیات خاک ورزی با ابزارهای متفاوت موجب کندن خاک، برگرداندن آن و یا مخلوط کردن بخشی از آن در طی یک یا چند مرحله میشود.
شخم زدن
در خاکورزی اولیه خاک را به قطعات نسبتا درشت تقسیم کرده و سپس آن را خرد و به طور کامل یا جزئی زیر و رو کرده که به این عملیات شخم زنی می‌گویند.
عملیات شخم زنی بایستی در شرایط مناسب از نظر رطوبت یا گاو رو بودن خاک و شرایط آب و هوایی مناسب در زمان شخم، باتوجه به نوع گیاه و عمق کاشت انجام شود.
گاو رو بودن خاک
کشاورزان زمانی را که خاک مزرعه به پای دام‌ها و ادوات نچسبد، بهترین زمان شخم می‌دانند و این حالت معمولا را در اصطلاح گاورو بودن خاک می‌گویند. در حالتی که خاک گاو رو باشد عملیات شخم با بیل یا وسایل ماشینی به سهولت و با صرف کمترین انرژی ممکن می‌گردد.
عملیات شخم به دو صورت انجام میگیرد:
۱ـ دستی (بیل ـ بیلچه ـ چهار شاخ و…)
شخم دستی یا شخم با بیل: این شخم بیشتر در قطعات کوچک مورد استفاده قرار میگیرد.
کیفیت شخم با بیل بسیار خوب بوده و هدف از شخم را به خوبی تأمین میکند ولی کند بودن کار و گران بودن مزد کارگر مانع میشود که در زمین های بزرگ مورد استفاده قرار گیرد. اگر شخم دستی به دقت انجام گیرد یکی از مفیدترین شخمها خواهد بود.
۲ـ شخم مکانیزه(تراکتور، گاوآهن و …)
در این روش از گاو آهن و تراکتور استفاده میشود. نوع گاو آهن باید متناسب با خاک، وسعت مزرعه و توان تراکتور موجود انتخاب گردد.
به طور مثال برای سبزی و صیفی کاری در سطح کوچک از گاوآهن های برگردان دار ولی برای سبزی و صیفی کاری درسطح متوسط یا بزرگ از گاوآهن های نیمه سوار و دنباله بند توصیه میشود. در هر صورت گاوآهن دو طرفه بهتر از یک طرفه است.
مشخصات یک شخم خوب با گاوآهن برگردان دار:
۱ـ لایه های خاک به طور یکنواخت زیر و رو شده باشد.
۲ـ عمق شخم در تمام نقاط زمین یکسان باشد.
۳ـ عملیات تکمیلی مانند دیسک زدن و … به راحتی انجام گیرد.
۴ـ زیاد کلوخه ای نشده باشد.
شخم اراضی میبایست به نحوی انجام شود که هیچ قطعه شخم نخورده ای در زمین باقی نماند، تراکم و فشردگی خاک به حداقل برسد، تسطیح زمین به هم نخورد و در وقت صرفه جویی شود.
عمق شخم باید چقدر باشد؟
عمق خاکی که گاو آهن زیر و رو میکند از نظر زراعتی بسیار مهم است و به جنس زمین، عمق خاک زراعی و نیاز محصول و … بستگی دارد.
عمق شخم را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد:
۱ـ سطحی ( ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر ).
۲ـ متوسط ( ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتر )
۳ـ عمیق ( ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر )
۴ـ خیلی عمیق ( بیشتر از ۳۰ سانتیمتر )
خاک ورزی ثانویه
به مجموعه عملیاتی که مربوط به نرم کردن خاک یعنی خرد کردن کلوخه ها و ریزکردن ذرات درشت خاک می‌باشد، تا بذر به خوبی به ذرات آن چسبیده و بتواند از رطوبت آن استفاده کند تا جوانه بزند، ریشه های زیادی در اعماق خاک بدواند و در نتیجه حداکثر استفاده را از مواد غذایی اعماق خاک بنماید؛ را عملیات خاکورزی ثانویه می‌نامند.
خاک ورزی ثانویه شامل عملیات تسطیح، دیسک زدن، ماله کشیدن و غیره جهت آماده کردن زمین برای کشت است. همچنین ممکن است برخی از بذرها تماس کاملی با خاک نداشته باشند و جذب آب و مواد غذایی توسط بذر انجام نشود.در این صورت میتوان به کمک ماشینهایی، کلوخ های حاصل از شخم را خرد نموده و سطح خاک را نیز کاملا هموار کرد. این ماشینها نسبت به ماشینهای خاک ورزی اولیه سبک تر بوده و عمق کار کمتری نیز دارند.
رایج ترین ماشین های خاک ورزی که در کشت سبزی و صیفی برای خاک ورزی ثانویه به کار میروند، عبارت اند از:
- دیسک
- رتیواتور
- شیارکش
برای مشاهده سایر مطالب به بخش مطالب سایت مراجعه نمایید.
کانال تلگرام، پیج اینستاگرام و کانال آپارات ما نیز محتواهای آموزشی دارند که می توانید استفاده کنید.
0