دستورالعمل کاشت نهال و درختکاری

کاشت نهال درخت نیازمند رعایت فاکتورهای مختلفی است. در این مقاله قصد داریم تا برای یک درختکاری مناسب، دستورالعمل کاشت نهال را براساس یافته‌های علمی با هم بررسی کنیم. اگر نظر یا سوالی دارید از پایین صفحه برای ما ارسال کنید.

---

فهرست مطالب: (برای مطالعه هر بخش روی عنوان آن کلیک کنید)

1. انواع نهال درخت
2. اقدامات لازم پیش از کاشت نهال
3. حفاظت از نهال 
4. نکات مهم پس از انتقال نهال
   • – نکات مهم قبل از کاشت نهال گلدانی
5. دستورالعمل کاشت نهال
   • – حفر گودال برای کاشت نهال
   • – مناسب‌سازی بستر کاشت نهال
   • – آماده‌سازی نهال برای کشت 
6. نکات مهم پس از کاشت نهال
7. پرسش و پاسخ

---

انواع نهال درخت

نهال‌ درختان عموما به 2 دسته “نهال درختان مثمر” و “نهال درختان غیرمثمر” تقسیم می‌شوند.

منظور از نهال درختان مثمر، نهال درختان بارده یا درختان میوه است؛ مانند نهال درخت انگور، نهال سیب و…

منظور از نهال درختان غیرمثمر، نهال درختانی است که با هدفی به جز تولید میوه کاشته می‌شوند مثلا برای درختکاری، ایجاد فضای سبز یا زراعت چوب . مانند نهال پالونیا، نهال صنوبر و…

نهال درختان مثمر و درختان درختان غیرمثمر، فارغ از شیوه تولید (کشت بافت، بذر، قلمه) عموما در 2 مدل عرضه می‌شود؛

1. نهال‌های گلدانی که در انواع گلدان قرار دارند. (گلدان‌های پلاستیکی و یا کیسه‌های مشکی پلاستیکی معمول است)
2. نهال‌های ریشه لخت که در آن نهال درخت، به طور کامل از خاک بیرون کشیده شده و در یک محل دیگر کاشته می‌شود.
   نهال‌های ریشه‌لخت فقط در زمستان که درختان در خواب زمستانی قرار دارند، عرضه شده و قابل انتقال هستند.
   عموما نهال ریشه لخت را در ایام درختکاری و نهالکاری به وفور مشاهده می‌کنید.

تفاوت نهال گلدانی و ریشه لخت

نهال‌های گلدانی به دلیل وجود خاک اطراف ریشه همراه با نهال، قابلیت کاشت در تمام طول سال را دارند. اما نهال‌های ریشه‌لخت تنها در زمستان قابل انتقال و کشت هستند. شیوه کاشت نهال گلدانی و ریشه‌لخت نیز کمی با هم تفاوت دارد.

شایان ذکر است که عوامل محدودکننده برای کاشت نهال گلدانی، می‌تواند یخ زدگی‌ و یا آفتاب های سوزان احتمالی باشد. نهال گلدانی را نباید در شرایطی که احتمال یخ‌زدگی یا آفتاب سوختگی وجود دارد کاشت. 

---

اگر علاقه‌مندید درباره مزایا و معایب نهال‌های گلدانی و ریشه لخت بیشتر بدانید؛ مقاله “نهال گلدانی یا ریشه‌لخت؟ – بررسی مزایا و معایب“ را مطالعه کنید.

---

شایان ذکر است که بعضا برای درختکاری و یا کاشت، از قلمه استفاده می‌شود. به همین جهت پیشنهاد میکنیم مقاله “همه چیز درباره قلمه زنی” را هم مطالعه کنید.

---

اقدامات لازم پیش از کاشت نهال

نهال درختان معمولا در یک محیط گلخانه ای ایده‌آل و یا در بستری از خاک مناسب پرورش یافته‌اند. لذا هنگامی که شما قصد انتقال آنها را به خاک مزرعه خود دارید باید بسیار محتاط عمل کنید.

به طور کلی قبل از کاشت نهال باید موارد زیر را در نظر گرفت:

1. کسب اطلاعات لازم و تاحد امکان دقیق در مورد خاک مزرعه و اقلیم محل کاشت درختکاری
2. کسب اطلاعات لازم در مورد شرایط رشد و نیازهای گونه گیاهی هدف
3. تهیه نهال از نهالستانهای معتبر پس از کسب اطمینان از تطبیق شرایط و نیازهای گونه گیاهی به لحاظ مطالعات تئوریک

پس از کسب اطلاعات لازم، برای انتخاب نهال و رقم مناسب خود پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان خبره و باتجربه کشاورزی منطقه خود مشورت کنید.

---

مقاله آزمایش و آنالیز خاک کشاورزی؛ اهمیت و ضرروت را نیز مطالعه کنید

---

حفاظت از نهال 

بعد از انتخاب رقم نهال و تهیه آن، باید موارد مختلفی را درنظر بگیریم و با شیوه مناسب آن را به محل کاشت منتقل کنیم.

توجه نمایید که با توجه به اهمیت بالای انتخاب نهال با کیفیت و مناسب، ممکن است نهال را از یک شهر و استان دیگر تهیه کنیم؛ لذا توجه کامل به انتقال استاندارد و اصولی نهال دارای اهمیت بالایی است.

پس از انتقال نهال به محل کاشت، مواردی که ممکن است باعث صدمه نهال شوند را می‌توان به شرح زیر دانست:

1. یخ زدگی
2. نور آفتاب مستقیم و شدید
3. وزش باد شدید

نکات مهم پس از انتقال نهال

پس از انتقال نهال به محل کشت، اگر نهال ریشه‌لخت باشد باید در اسرع وقت اقدام به کاشت آن کنیم.

معمولا نهال‌های ریشه‌لخت حداکثر 3 روز امکان ماندگاری در فضای آزاد را دارند. لذا باید در زمان مناسب تهیه و با زمانبندی مناسب نهالکاری انجام شود.

اگر نهال را به صورت گلدانی از یک شهر دیگر تهیه‌ می‌کنید؛ با توجه به اینکه شرایط اقلیمی متفاوت و تاثیرگذار است، بهتر است با مهیا کردن شرایط مناسب آنها را برای عادت کردن به محیط جدید کمک کنیم.

نکات مهم قبل از کاشت نهال گلدانی

اقدامات زیر پس از انتقال نهال گلدانی به محل کشت توصیه می‌شود:

1. بهتر است یک محیط کوچک را مشابه یک گلخانه ایجاد کنید؛
   نهال ها را در طول روز برای چند ساعت در محیط بیرون و در سایه یا در معرض تابش غیرمستقیم نور آفتاب قرار دهید و شب آنها را مجددا به محل گلخانه منتقل کنید.
2. پس از چند روز طی شدن این روند به تدریج نهال ها را در معرض افتاب صبحگاهی قرار دهید
   و در عصر آنها را دوباره در سایه بگذارید و در شب به داخل گلخانه منتقل کنید.
3. در طول این دوره هر گاه احساس کردید خاک گلدان محیط ریشه نهال، خشک شده است کمی آن را آبیاری کنید.
   مراقب باشید آبیاری به تنه و جوانه ها آسیب نزند.
   توجه کنید که روش آبیاری باید طوری باشد که خاک گلدان شسته نشود.
4. برای گرفتن بهترین نتیجه سعی کنید نهالکاری در روزی ابری انجام شود.
   و یا حدالمقدور در ساعات اولیه یا پایانی روز که نور شدید آفتاب و تبخیر زیادی نداریم درختکاری صورت پذیرد.

دستورالعمل کاشت نهال

دستورالعمل کاشت نهال درختان مختلف، ممکن است تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشد؛ لیکن به طور کلی، مراحل زیر را می‌توان به عنوان دستورالعمل کاشت انواع نهال بیان کرد:

1. حفر گودال برای کاشت نهال

عموما برای حفر گودال کاشت نهال، 4 تا 5 برابر ریشه نهالی که قصد کاشت آن را دارید گودال را حفر می‌کنیم.

هنگام حفر گودال، 20 سانتیمتر اولیه از خاک رویی را به صورت جداگانه در کناری میریزم و سایر خاکهای گودال را در محل دیگری قرار می‌دهیم.

این 20 سانتی‌متر پس از حفر کامل گودال، در انتهال گودال قرار می‌گیرد.

هنگام حفر گودال به دقت خاک را بررسی کنید و از عدم وجود کرم‌های مضر و سنگ‌های غیر عادی و همچنین تراکم مناسب خاک مطمئن شوید.

اگر تراکم خاک زیاد باشد ممکن است پس از آبیاری ریشه را در تنگنا قرار دهد و مانع رشد ریشه گیاه شود.

اگر خاک مزرعه شما تراکم بالایی دارد می‌توانید با افزودن شن و ماسه تراکم را کاهش دهید. همچنین در صورتی که میزان رس خاک مزرعه شما یا محل درختکاری ، کم است هنگام پر کردن گودال از خاک رس اضافه استفاده کنید.

نکته:

در خصوص خاک‌های متراکم به ایجاد زهکشی مناسب و در خصوص خاک‌های دارای شن و ماسه فراوان به فقر احتمالی خاک توجه کنید. برای تراکم مناسب از نسبت 1 به 3 خاک، شن و ماسه، کمپوست استفاده کنید.

با توجه به نتایج آزمایشات انجام شده بروی خاک مزرعه، می‌توانید در مرحله پر کردن گودال حفر شده، از مواد افزودنی جهت ترمیم ضعف خاک استفاده کنید.

2. مناسب‌سازی بستر کاشت نهال

پس از حفر گودال به میزان مناسب، عموما مخلوطی از خاک (20 سانتیمتر اول) و کود و یا جلبک دریایی در قسمت زیرین گودال قرار می‌دهند و سپس با استفاده از خاک باقیمانده و لایه های مناسب کود، گودال را برای کاشت نهال مهیا می‌کنند.

3. آماده‌سازی نهال برای کشت 

آماده‌سازی نهال گلدانی مطابق با دستورالعمل کاشت نهال، در بالا و پس از انتقال نهال ذکر شد. در ادامه، نکات مهم برای آماده‌سازی نهال ریشه‌لخت را با هم مرور می‌کنیم.

قبل از گذاشتن نهال در گودال، می‌توان نهال ریشه‌لخت که ریشه آن کمی خشک شده را برای 1 تا 2 ساعت در سطل آب قرار دهید تا ضمن تامین آب مورد نیاز اولیه، خاک خشک شده بستر ریشه نیز خیس شود و کمترین صدمه به ریشه وارد شود.

قرار دادن در محلول ضدعفونی

همچنین برخی از کارشناسان توصیه می‌کنند قبل از کاشت نهال ریشه لخت، نهال را به مدت ده دقیقه در محلول ضدعفونی پرالیناژ شامل: ترکیب آب (88%)، کود دامی اصلاح شده (% 3.78)، قارچ کش (0.65 %) وخاک رس با نسبت تقریبی (7.57 %) قرار دهید. نسبت ترکیب مواد (350- 15- 1- 6) باشد.

قرار دادن ریشه نهال و بازکردن گره‌ها

ریشه نهال را با احتیاط کامل طوری که قسمت زیرین ریشه‌ها آسیب نبیند، در گودال قرار دهید. اگر ریشه ها خیلی در هم گره خورده اند، سعی کنید بدون آسیب زدن آنها را باز کنید.

به هنگام کاشت نهال ریشه لخت اگر حجم ریشه بالاست و یا آسیب دیدگی ملاحظه می‌‌کنید، ضمن انجام هرس ریشه طبق دستوالعمل‌های مربوطه می‌توانید ریشه آسیب دیده را ضدعفونی کنید.

نحوه قرارگیری نهال در گودال

نهال باید طوری در گودال قرار گیرد که تمام ریشه و همچنین مقداری از تنه اصلی به اندازه 3 تا 4 سانتی متر در محل گودال و زیر خاک قرار گیرد.

سعی کنید نهال در مرکز گودال حفر شده، کاشته شود تا از نظر جانبی نیز ریشه ها تحت فشار قرار نگیرند.

پس از قراردادن نهال در گودال

پس از پر کردن گودال، خاک گودال را به آرامی فشار دهید تا نهال در خاک محکم شود. از عمود بودن نهال بر سطح زمین نیز مطمئن شوید.

برای نهال‌های با قامت بیش از یک متر، قرار دادن پایه هادی و نگه دارنده  جهت محافظت در برابر بادهای شدید توصیه می‌شود.

پس از استقرار نهال و درختکاری، بهتر است اولین آبیاری را به میزان حداقل 20 لیتر انجام دهید.

---

این مقاله را هم پیشنهاد می‌کنیم مطالعه کنید: دستورلعمل کاشت نهال میوه

---

نکات مهم پس از کاشت نهال

پس از انجام کاشت نهال ( نهالکاری ) با رعایت موارد دستورالعمل کاشت نهال ، باید تا مدتی از نهال‌ها با حساسیت بیشتری مراقبت کنید. از مهمترین مخاطرات پس از کاشت نهال میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

محافظت در برابر باد

اگر  محل درختکاری ، در معرض بادهای شدید قرار دارد، از نهال در برابر باد مراقبت کنید تا به استقرار خوب نهال صدمه وارد نشود.

برای به حداقل رساندن صدمات به نهال تازه کاشته شده؛ استفاده از پایه و یا داربست‌های چوبی یا بتنی توصیه می‌شود.

محافظت در برابر احشام و آفتاب

اگر مزرعه شما در معرض عبور احشام، دام ها و حملات خرگوش ها و یا نور شدید آفتاب قرار دارد برای جلوگیری از جویدگی تنه‌های نیمه نرم نهال‌ها و یا آفتاب سوختگی، از محافظ تنه استفاده کنید.

اگر مزرعه شما در معرض آفتاب شدید و یا بادهای گرم قرار دارد، باید برنامه آبیاری مناسبی را در دستور کار قرار دهید. سعی کنید رطوبت خاک بستر ریشه نهال را هر طور شده حفظ کنید.

برای جلوگیری از تبخیر شدید آب در بستر نهال، حفظ تعادل در دمای پیرامون ریشه و جلوگیری از رشد علف‌های هرز می‌توانید از مالچ استفاده کنید.

محافظت در برابر یخ‌زدگی و تگرگ

اگر مزرعه شما در مناطق سردسیر قرار دارد، مهمترین نکته انتخاب بهترین زمان برای کاشتن نهال است. همچنین فعالیت‌های لازم جهت حفاظت در برابر یخ زدگی نیز باید اعمال شود.

اگر مزرعه شما در منطقه‌ای قرار دارد که احتمال بارش تگرگ شدید وجود دارد. حتما زمان مناسبی برای کاشت نهال در نظر بگیرید، و برای حفاظت بیشتر، در صورت فقدان سامانه‌های ضد تگرگ تا حد امکان از پوشش‌های مسقف استفاده کنید تا کمترین آسیب به نهال خصوصا برگها و جوانه‌ها وارد شود.

آبیاری منظم و کود

انجام آبیاری با فواصل زمانی مناسب و مقادیر کافی در زمان پس از کاشت و در سال اول بسیار مهم و حیاتی است.

برای رشد مناسب نهال کاشته شده با توجه به نیازهای گیاه و نظر کارشناس محلی می‌توانید از کودهای مناسب استفاده کنید.

---

پرسش و پاسخ

امیدواریم این مقاله در زمینه درختکاری و شیوه کاشت نهال برای شما مفید بوده باشد.

اگر نظر یا سوالی دارید از قسمت پایین صحفه (دیدگاه‌های نوشته) برای ما ارسال کنید. متشکریم.

---